آقْچورا، یوسف (1293-1354ق/1876-1935م)، نویسنده، روزنامه‌نگار، مورخ و سیاستمدار ترک. وی در شهر سیمبیرسک (اُلیانوفسک کنونی)، واقع بر کرانة راست رود ولگای میانه، زاده شد. پدرش حسن افندی، کارخانة پارچه‌بافی داشت. دوساله بود که پدرش درگذشت. در هفت الگی (1300ق/1883م) همراه مادرش به استانبول رفت. پس از گذراندن دورة تحصیلات در مدرسة نظام (حربیّه) (1314ق/1896م) عضو ستاد ارتش شد، اما به سبب گرایش به جنبش ترکهای جوان از ارتش اخراج و به طرابلس غرب تبعید گردید. آنگاه به پاریس گریخت و در مدرسة علوم سیاسی به تحصیل پرداخت (1317ق/1899م). سپس به روسیه رفت و در «مدرسة محمدیة» شهر قازان تدریس تاریخ، جغرافیا و ادبیات ترک را به عهده گرفت. در همان حال در نهضت سیاسی «اتفاق مسلمانان روسیه» به فعالیت پرداخت و از همان‌جا با روزنامة «ترجمان» همکاری کرد (ترک آنسیکلوپدیسی، ترک دیلی و ادبیاتی آنسیکلوپدیسی). پس از اعلام مشروطیت دوم در عثمانی (1326ق/1908م) به استانبول بازگشت و در «آکادمی حرب» و «دارالفنون» این شهر به تدریس تاریخ سیاسی پرداخت. آقچورا در استانبول انجمن ترک را بنیاد گذاشت (1329ق/1911م). این انجمن نشریه‌ای به نام «تورک یوردو» (میهن ترک) منتشر می‌کرد که اقچورا سردبیر آن بود و محتملاً در روسیه بیشتر از ترکیه خواننده داشت (ووسینیچ، 204). مدتی نیز با عنوان نمایندة هلال احمر برای مبادلة اسرا به روسیه رفت (ترک دیلی و ادبیاتی آنسیکلوپدیسی). در جنگهای رهایی بخش ملی به آناتولی رفت و به «حزب ملّی ترک» (ملّی ترک فرقه‌سی) پیوست (ترک آنسیکلوپدیسی). در 1324ق/1925م در مدرسة حقوق در شهر آنکارا به تدریس تاریخ سیاسی پرداخت. در ذیحجّة 1349ق/آوریل 1931م از سوی آتاتورک مأمور تشکیل انجمن تاریخ ترک شد و خود به ریاست آن تعیین گردید. در 1342ق/1924م از استانبول و در 1354ق/1935م از شهر قارص به نمایندگی مجلس برگزیده شد.
آقچورا از ناسیونالیستهای فعّال و متفکر ایده‌آلیست و از هواداران پان‌تورانیسم بود و به این مسلک به عنوان آرمانی فرهنگی می‌نگریست. او خواهان اتحاد همه ترکها خاصه ترکهای روسیه بود. خالده ادیب آدیوار نویسندة ترک (1302-1384ق/1885-1964م)، در خاطرات خود می‌نویسد: پان‌تورانیسم که مفهوم وسیع‌تری از ناسیونالیسم دارد، با ضیاگوکالپ و نویسندگانی چون احمد آقایِف و یوسف آقچورا پا به جهان گذاشت (ووسینیچ، 201). وی در 1354ق/1935م هنگامی که نمایندة مردم شهر قارص در مجلس بود درگذشت (ترک آنسیکلوپدیسی).
آقچورا در زمینة علمی نیز فعالیت می‌کرد و تألیفاتی در تاریخ و سیاست دارد که برخی عبارتند از: «خاطرات زندان» ، «وضع کنونی تاتارهای مسلمان روسیه و ارمانهای آنان» ، «جریانهای سیاسی اروپا» ، «سالنامة ترک» (1928). «دوران فروپاشی امپراتوری عثمانی » (1940)، «سه نوع سیاست »، «مسألة شرق» ، «درسهایی از تاریخ سیاسی» (6 ج).

مآخذ: ترک آتسیکلودیسی؛ ترک دیلی و ادبیاتی آنسیکلوپدیسی؛ ووسینیچ، وین، تاریخ امپراتوری عثمانی، ترجمة سهیل آذری، تبریز، 1346ش؛ نیز:

Seyit Kemal Karaalioğlu, Resimli Türk Edebiyatçilar sözluğu, Istanbul, 1982.
جعفر شمار